مطالعه مورفولوژیکی و مولکولی عامل بیماری لکه برگی و خال سیاه گندم Dilophospora alopecuri در استان گلستان

Abstract

عامل بیماری لکه برگی و سیاه شدن خوشه گندم ((Dilophospora alopecuri است که در استان‏های شمالی کشور به‌ویژه استان گلستان به‌همراه نماتد گال گندم ((Anguina tritici خسارت قابل‌توجهی وارد می‏کند و نماتد ناقل آن محسوب می‌شود. جهت تعیین میزان درصد وقوع و شدت بیماری در طی سال‌های زراعی 97 و 98، تعداد 42 نمونه آلوده به بیماری از 7 شهرستان استان گلستان نمونه‌برداری به عمل آمد. از کشت نمونه‏های دارای علائم بیماری خال سیاه روی محیط کشت PDA جدایه‏های قارچی جدا و خالص شدند. جدایه‏ها مورد مطالعه ریخت‌شناسی و مولکولی قرار گرفتند. در این تحقیق نقشه پراکنش بیماری با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS10.2 تهیه شد. نتایج نشان داد که بیشترین میانگین شدت بیماری و درصد وقوع بیماری از 7 شهرستان در دو سال به‌ترتیب، کلاله با 65/2 و 9/2 درصد بود و کمترین میزان بر اساس آنالیز آماری مربوط به شهرستان بندر ترکمن به ترتیب 3/1 و 65/1 درصد اندازه‌گیری شد. نتایج بررسی‌های ریخت‌شناسی نشان داد که جدایه‏ها در برخی ویژگی‏ها نظیر تعداد دیواره، تعداد زوائد اسپور و اندازه پیکنیدیوم و سرعت رشد جدایه‏ها متفاوت بودند. میانگین طول اسپور 1× 8-4 میکرومتر اندازه‌گیری شد. در بررسی مولکولی، توالی ناحیه فاصله‌ساز ریبوزومی (ITS) مشخص شدکه جدایه‏های استان با هم شباهت 100 درصدی داشتند ولی با قارچ D. alopecuri MH859142.1 ثبت‌ شده در پایگاه NCBI در این ناحیه تفاوت ژنتیکی مختصری نشان دادند. این مطالعه اولین بررسی از خصوصیات مورفولوژیکی و مولکولی، وضعیت پراکنش و شدت بیماری قارچ عامل بیماری خال سیاه گندم در استان گلستان، یکی از قطب‏های تولید گندم کشور است.

Keywords

• پراکنش
• شدت بیماری
• نماتد گال گندم
• its-rdna