Eskiyeni (Sep 2023)
TRT 1 Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması Tilâvetlerindeki Benzer Nağmelerin Tespiti Üzerine Bir İnceleme
Abstract
Hz. Peygamber’in Kur’ân-ı Kerim’i güzel sesle okumayı tavsiye etmesi sebebiyle günümüze kadar Kur’ân-ı Kerim’in güzel sesle okunması hususunda özen gösterilmiş, bu süreçte mûsikî özellikle makam, işlevsellik açısından önemli bir görev üstlenmiştir. Yüzyıllar boyu mûsikînin gelişmesiyle Kur’ân-ı Kerim tilâveti de icrâ açısından gelişim göstermiş, çeşitli üslup ve tavırlar ortaya çıkmıştır. Türk tilâvet üslûbu da bu üslûplardan birisi olmuş ve birçok Türk kârî bu tavrın gelişmesine icrâlarıyla katkı sağlamıştır. Bu bağlamda çalışmanın girişinde tavır ve üslup tanımları üzerinde durulmuş, Türk tilâvet üslûbunun gelişimine katkı sunan kârîlere değinilmiş ve isimlerine yer verilmiştir. Kur’ân-ı Kerim’i güzel okuyan kârîleri tespit etmek amacıyla 2017 yılından itibaren “TRT 1 Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması” düzenlenmiş ve 2023 yılı itibariyle de 7. Sezonu her yıl olduğu gibi Ramazan ayında yayınlanmıştır. Bu çalışmada “TRT 1 Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması”nın bütün sezonlardaki gün, hafta birincileri ve finalistlerin isimlerine yer verilmiş, video kayıtları dinlenmiş ve ortak nağmeler tespit edilmiştir. Dinlenilen videoların linklerine ve tespit edilen nağmelerin dakikalarına dipnotlarda yer verilmiştir. Tespit edilen nağmeler notaya alınmıştır. Bu vesileyle tilâvetler arası etkileşimin hangi nağme örgülerinden oluştuğuna dair bir örneklem sunulmuştur. Bu bağlamda nağmenin üslûp ve tavra olarak etkisi gözlemlenmiş ve somutlaştırmak maksadıyla notadan yararlanılmıştır. Notasyon neticesinde Kur’ân-ı Kerim tilâvetinde nağmelerin tıpkı diğer Türk mûsikîsi türlerinde olduğu gibi üslûp ve tavrı geliştirmede etkili olduğu görülmüştür. Nağmelerin tespiti sırasında makamsal açıdan gruplandırma yapılmıştır. Yapılan gruplandırmalarda karar perdeleri esas alınarak tasnife gidilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde ağırlıklı olarak uşşak, hicaz, rast, nihâvend ve sabâ makamlarına rastlanılmıştır. Makamlardan en çok uşşak makamının kullanıldığı görülmüş ve benzerliği tespit edilen nağmeler “Mus2” programıyla notaya alınmıştır.
Keywords
