رتبه‌بندی استان‌های کشور جمهوری اسلامی ایران از لحاظ دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان

Abstract

مقدمه: امروزه، خدمات بهداشتی و درمانی در هر جامعه زمینه‌ساز سلامت جسمی و روانی افراد و پیش نیاز توسعه‌ی پایدار است. البته لازمه‌ی این زمینه، در دسترس بودن متوازن و متعادل امكانات و تجهیزات بخش بهداشت و درمان در نواحی مختلف جغرافیایی می‌باشد. مطالعه‌ی حاضر به شناسایی وضعیت توسعه یافتگی و رتبه‌بندی استان‌های كشور از لحاظ دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان پرداخته است. روش بررسی: این پژوهش، از نظر هدف، از نوع پژوهش‌های كاربردی و از نظر ماهیتی، از نوع پیمایشی- توصیفی و از نظر زمان، تک‌مقطعی محسوب می‌گردد. جامعه‌ی آماری تحقیق كلیه‌ی استان‌های كشور در سال 1387 مشتمل بر 30 استان بودند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات برای تهیه‌ی پیشینه و ادبیات نظری این تحقیق، مستندات كتابخانه‌ای و اینترنتی بود و از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مركز آمار ایران به عنوان مراجع رسمی اطلاعات كشور در این زمینه، برای جمع‌آوری داده‌های مربوط استفاده شد. در این مطالعه، از تكنیك تاكسونومی به منظور تعیین درجه‌ی توسعه یافتگی استان‌های كشور در این بخش، از تكنیك آنتروپی شانون به منظور تعیین اوزان شاخص‌ها و از تكنیك تاپسیس به منظور رتبه‌بندی استان‌های كشور از لحاظ دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان استفاده شده است. یافته‌ها: نتایج تكنیك تاكسونومی حاكی از آن است كه از 30 استان كشور در این بخش، تعداد 12 استان توسعه یافته، 9 استان نیمه توسعه یافته و 9 استان دیگر توسعه نیافته تلقی می‌شوند. شاخص نسبت تعداد داروساز به جمعیت استان‌ها به عنوان مهم‌ترین شاخص از سوی تكنیك آنتروپی شانون معرفی شد. همچنین نتایج تكنیك تاپسیس نشان داد كه از لحاظ دسترسی به شاخص‌های بخش بهداشت و درمان، استان سمنان رتبه‌ی اول و استان سیستان و بلوچستان رتبه‌ی سی‌ام را دارد. نتیجه‌گیری: بنابراین به برنامه‌ریزان و مسؤولان مربوط پیشنهاد می‌شود در برنامه‌ریزی منطقه‌ای و تخصیص بودجه در این زمینه، جهت رفع و یا کاهش نابرابری بین استان‌های کشور، اولویت‌ها را با توجه به درجه‌ی توسعه یافتگی استان‌های کشور و میزان برخورداری استان‌های کشور از این شاخص‌ها تعیین نمایند. واژه‌های كلیدی: استان‌ها؛ ایران؛ شاخص‌های بهداشت و تندرستی؛ تکنیک‌ها؛ تاكسونومی؛ آنتروپی شانون؛ تاپسیس.