Iranian Journal of Information Processing & Management (Sep 2022)
اشتراکگذاری دادههای پژوهشی مطالعه موردی: اعضای هیئت علمی پزشکی
Abstract
هدف: سادهسازی پژوهشها و ایجاد حجم بزرگی از دادهها به دلیل توسعه فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی، به ارائه الگوی علمی نوینی در پژوهشهای علمی با عنوان الگوی علمی چهارم پژوهش یا پژوهشهای مبتنی بر داده انجامیده است. لذا این پژوهش به تحلیل وضعیت اشتراکگذاری دادههای پژوهشی، میان پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی کرمان پرداخته است.روششناسی: پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه پژوهش کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان بالغ بر 521 نفر بودند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 220 نفر برآورد شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامهایی محققساخته است که روایی آن از طریق صوری سنجیده شده است و ضریب آلفای کرونباخ 886/. نشان دهنده اعتبار پرسشنامه میباشد. دادهها با استفاده از آزمونهای آماری توصیفی مورد نیاز، همچون فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتهها: وضعیت اشتراکگذاری دادههای پژوهشی از جنبه عوامل انسانی با میانگین 67/3 در شرایط نسبتا مطلوبی قرار دارد. در بین متغیرهای عوامل انسانی، عامل درک اهمیت و ضرورت اشتراکگذاری داده با میانگین 21/4 از وضعیت بهتری نسبت به سایر گویهها برخوردار است. همچنین وضعیت اشتراکگذاری دادههای پژوهشی عوامل فنی با میانگین 58/2 و از جنبه عوامل سازمانی با میانگین 35/2 در وضعیت نسبتا مطلوب قرار دارد. در میان گویههای عوامل سازمانی به ترتیب برگزاری دورههای آموزشی، حمایت مدیران عالی سازمان، استانداردها و آئیننامهها، وجود برنامه خاصی برای اشتراکگذاری داده و مجراهای ارتباطی میان پژوهشگران از وضعیت نامطلوبی برخوردار است. همچنین اشتراکگذاری دادههای پژوهشی از جنبه عوامل حقوقی با میانگین 36/2 دارای وضعیت نسبتا مطلوبی است. چارچوبهای قانونی، وضعیت کنترل شیوه دسترسی به دادهها و الزام سازمان به اشتراکگذاری دادهها در طرحهای پژوهشی، در وضعیت نامطلوبی است. عوامل فرهنگی در ارتباط با اشتراکگذاری دادهها، با میانگین 95/3 در وضعیت مطلوبی است. از بین گویههای این بُعد، فقط دو گویه سازوکارهای تشویقی و انگیزشی و کاهش رقابت ناسالم در وضعیت نسبتا مطلوب قرار دارندنتیجهگیری: نتایج پژوهش حاکی از این است که جهت بهرهمندی جامعه علمی پژوهشی کشور از مزایای فراوان اشتراکگذاری داده میتوان برنامههایی چون تشویق فرهنگ اشتراکگذاری داده، برگزاری دورههای آموزشی، طراحی موافقتنامه اشتراکگذاری داده، حمایت از حریم خصوصی و محرمانگی داده، حمایتهای مالی، تقویت زیرساختهای فناوری را در دستور کار سازمانهای پژوهشی و دانشگاهها قرار داد. همچنین طراحی و اجرای یک برنامه مدیریت داده منظم باعث خواهد شد تا ارتباط با حوزههای تولید، ساماندهی، مدیریت و آمادهسازی دادههای تخصصی پزشکی، فرایند اشتراکگذاری را برای بهرهبرداریهای آینده آماده کند.
Keywords