ارزیابی کارایی مزرعه‌ای نانوکپسول فرومون جنسی کرم گلوگاه انارEctomyelois ceratoniae (Lep.: Pyralidae)

Abstract

کرم گلوگاه انار مهم‌ترین آفت انار در برخی کشورها از جمله ایران است. استفاده از فرومون‌ جنسی از روش‌های پایش و کنترل این آفت است. جزء اصلی فرومون شب­پره گلوگاه انار، (Z, E)-9,11,13-Tetradecatrienal، ناپایدار بوده و جلب­کنندگی شبه فرومون آن، (Z, E)-7,9,11-Dodecatrienyl format، نیز کمتر از فرومون جنسی است. فناوری نانو می‌تواند نقش مهمی در افزایش کارایی فرومون‌ها از طریق رهاسازی تدریجی داشته باشد. در این تحقیق با هدف افزایش پایداری فرومون جنسی این حشره در شرایط باغ، ضمن تهیه نانوکپسول حاوی جزء اصلی فرومون جنسی آفت، آزمایشی در قالب طرح فاکتوریل بر پایه بلوک­های کاملاً تصادفی با دو فاکتور نوع جلب­کننده (شامل نانوکپسول حاوی فرومون جنسی و پخش­کننده تجاری شبه فرومون) و زمان تعویض جلب‌کننده (شامل یک، دو، چهار و هشت هفته) انجام شد. بر اساس نتایج فرمولاسیون نانوکپسول حاوی فرومون جنسی کارایی بهتری نسبت به شبه فرومون داشت. میانگین تعداد نرهای جلب شده به نانوکپسول حاوی فرومون جنسی در زمان‌های تعویض آن شامل یک، دو، چهار و هشت هفته به ترتیب 93/1، 74/1، 51/1 و 6/0 حشره در روز بود؛ اما میانگین تعداد افراد نر جلب شده به شبه فرومون در زمان‌های مذکور به­ترتیب 17/1، 89/0، 56/0 و 14/0 حشره در روز بود. همچنین، نانوکپسول فرومون تا 49 روز و پخش­کننده شبه فرومون تا 21 روز قابلیت جلب حشرات را داشتند. با توجه به نتایج این تحقیق نانوکپسول فرومون جنسی این آفت برای پایش و کنترل این آفت توصیه می‌شود.

Keywords

• شب‌پره کرم گلوگاه انار
• فرمولاسیون جدید فرومون
• انار
• کارایی پخش‌کننده فرومون