اثر کاربرد سطوح مختلف ورمی‌کمپوست بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه‌دارویی نعناع‌فلفلی (Mentha piperita L.) تحت رژیم‌های کم‌آبی

Abstract

سابقه و هدف: خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سرتاسر جهان و شایع‌ترین تنش محیطی است. بنابراین با استفاده از انواع کودهای طبیعی از جمله ورمی‌کمپوست، می‌توان از حداقل آب استفاده نموده و موجب کاهش تبخیر آب از خاک، حفظ و ذخیره آب در خاک گردید. لذا در همین راستا آزمایشی با هدف بررسی اثر کاربرد سطوح مختلف ورمی‌کمپوست بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) تحت رژیم‌های کم‌آبیاری انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایشی در سال 95 به‌‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به‌اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش در سه سطح رژیم‌های آبیاری شامل مقادیر 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی (300 میلی‌لیتر در حالت ظرفیت مزرعه) و سه سطح کاربرد ورمی‌کمپوست شامل صفر، 20 و 40 درصد حجمی گلدان ورمی‌کمپوست لحاظ گردید. صفات مورد ارزیابی عبارت از ارتفاع بوته، فاصله میانگره، وزن تازه و خشک بوته، تعداد میانگره، محتوای نسبی آب برگ، پرولین، قندهای محلول و درصد اسانس بودند. پس از عملیات کاشت، برداشت و اندازه‌گیری عملکرد رشد، اسانس به کمک دستگاه کلونجر، قندهای محلول به‌روش اوموکولو و پرولین به روش بیتز اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: افزایش سطوح رژیم آبیاری سبب کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، فاصله میانگره، وزن تازه و خشک ساقه، تعداد پنجه و محتوای رطوبت نسبی برگ گردید. نتایج نشان داد افزایش رژیم آبیاری منجربه کاهش 13/2 درصدی محتوای نسبی آب برگ و به‌ترتیب افزایش 72/0، 14/10 و 13/0 درصدی پرولین، قندهای محلول و درصد اسانس نسبت به شاهد گردید. کاربرد ورمی کمپوست نیز بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی‌دار داشت و این اثر در 40 درصد حجمی گلدان به حداکثر خود رسید. اثر متقابل رژیم آبیاری و کاربرد ورمی‌کمپوست به‌جز برای وزن تازه بوته و تعداد پنجه برای سایر صفات مورد‌بررسی معنی‌دار بود. محلول‌پاشی 40 درصد حجمی گلدان ورمی‌کمپوست در شرایط رژیم آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی موجب افزایش 33/0 درصدی اسانس و 71/23 درصدی محتوای نسبی آب برگ گردید. نتیجه‌گیری: با‌توجه‌‌به نتایج به‌دست آمده از مطالعه حاضر می‌توان اظهار داشت که در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی و نیل به اهداف کشاورزی پایدار می‌توان بخش زیادی از اثرات تنش خشکی بر گیاه نعناع فلفلی را با کاربرد ورمی‌کمپوست تعدیل نمود. به‌طور کلی با توجه به نتایج این پژوهش، به‌نظر می‌رسد که کاربرد 40 درصد حجمی گلدان ورمی‌کمپوست در شرایط رژیم آبیاری برای غلبه بر اثرات منفی خشکی بر صفات رشدی و حصول حداکثر اسانس می‌تواند مفید واقع شود.

Keywords

• اسانس
• تنش کم‌آبی
• پرولین
• ورمی‌کمپوست
• نعناعیان