برآورد ترکیب‌پذیری عمومی صفات فیزیولوژیک مرتبط با تحمل خشکی، عملکرد و میزان اسانس میوه در گشنیز با روش پلی‌کراس

Abstract

یکی از عوامل محدود کننده تولید گیاهان دارویی تنش خشکی می‌باشد. هدف از این مطالعه ارزیابی ترکیب‌پذیری عمومی توده‌های بومی گشنیز برای صفات عملکرد و اجزای عملکرد میوه و محتوای اسانس در رژیم‌های مختلف آبیاری بود. به‌همین منظور 14 خانواده‌ی نیمه‌خواهری حاصل از خزانه‌ی پلی‌کراس در سه آزمایش (بدون تنش، تنش ملایم و تنش شدید) در سال زراعی 1394 در در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه‌ی آماری داده‌ها نشان داد که بیش‌ترین ضریب تنوع فنوتیپی در شرایط عدم تنش مربوط به کلروفیل کل، در شرایط تنش ملایم مربوط به عملکرد میوه و در شرایط تنش شدید مربوط به میزان اسانس میوه بود. هم‌چنین بیش‌ترین ضریب تنوع ژنتیکی در شرایط عدم تنش، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب مربوط به صفات میزان اسانس میوه، عملکرد میوه و میزان اسانس میوه بود. نتایج تجزیه خوشه‌ای براساس ترکیب‌پذیری عمومی صفات مشخص کرد که فامیل‌های ناتنی 8، 9، 10 و 14 برای تولید واریته‌ ساختگی با عملکرد میوه و میزان اسانس بالا در شرایط عدم تنش خشکی مناسب هستند. در شرایط تنش ملایم فامیل‌های 7، 11 و 1، برای تولید واریته‌های با عملکرد میوه‌ و میزان اسانس بالا مناسب هستند و در شرایط تنش شدید فامیل‌های 13، 14، 11، 6 و 7 برای تولید واریته‌های با عملکرد میوه‌ی بالا و فامیل‌های 1، 3، 9، 12 و 7 برای تولید واریته با میزان اسانس بالا مناسب هستند.

Keywords

• تنش خشکی
• ترکیب‌پذیری عمومی
• فامیل‌های ناتنی