Osmanlı Kıraat Eğitiminde Şâz Kıraatler ve Yûsuf Efendizâde’nin Konuya Dair Tepkisi

Abstract

Çalışmamızda, Osmanlı’da okutulan şâz tariklerle Yûsuf Efendizâde’nin bahsi geçen tariklere yönelik eleştirileri ele alınmıştır. Bu meyanda öncelikle genel hatlarıyla Yûsuf Efendizâde’nin hayatı ile şâz kıraatler meselesine değinilip sonrasında Osmanlı kıraat eğitiminde mevcut Kabâkıbî ve Nihâye tarikleriyle ilgili bilgi verilmiştir. Bu kısımda söz konusu tariklere dair malumatın ardından, ulaşılabildiği kadarıyla, ilgili tariklerin kıraat tedrisinden kalkma sebeplerine ve Yûsuf Efendizâde’nin bu konudaki rolüne de değinilmiştir. Makalenin son kısmında ise Yûsuf Efendizâde’nin şâz kıraatlerle alakalı risâlesi bağlamında, cami-mescit ve ders mekânları ile merasimlerde okutulan şâz kıraatlere karşı olumsuz bakış açısı ele alınmıştır. Makalenin amacı, Osmanlı kıraat eğitim müfredatında önceleri mevcutken daha sonra unutulmaya yüz tutmuş Kabâkıbî ve Nihâye tarikleriyle bu tariklerin zamanla tedris edilmeme sebeplerine ve Yûsuf Efendizâde’nin bu husustaki rolüne değinmektir. Ayrıca konuya dair risâlesi bağlamında, onun şâz kıraatlere bakış açısını ortaya koymaktır. Araştırmalar sonucunda Osmanlı kıraat eğitiminde İstanbul ve Mısır tariki gibi yaygın olmasa da Kabâkıbî ve Nihâye tariklerinin de okutulduğu, zikri geçen tariklerin şâz kıraatlerle alakalı olduğu, zamanla birtakım sebeplerle bu tariklerin eğitim müfredatından kaldırıldığı ve Yûsuf Efendizâde’nin de bu hususta rolünün olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Keywords

• Osmanlı
• Kur’ân
• Kıraat
• Şâz
• Yûsuf Efendizâde