Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2009)
Erken Dönem İsmaililiğinde Şeriatın Neshi Sorunu Üzerine
Abstract
Muhalif kaynaklar İsmaililer'in İslam şeriatını iptal ettiği iddiasını sık sık dile getirmişlerdir. Ancak konuyla ilgili İsmaili ve İsmaili olmayan kaynakların dikkatli bir incelemesi erken dönem İsmaililiği'nde bölgeden bölge-ye farkı uygulamaların olduğunu göstermektedir. 286/899 yılında gerçekleşen Fatımi-Karmatl bölünmesinden önceki İlk İsmaililik'te İslam şeriatının nesh edilmediğini görmekteyiz. Bölünmeden sonra ise Fatımiier İslam· şeriatma bağlı kalmaya devam etmişlerdir. Ancak Karmatl çevrelerde bölünmeden sonra İslam şeriatının yü- rürlüğüne genel olarak son verilmiştir. Bununla birlikte Karmatl çevreler içerisinde de İslam şeriatma bağlı kalmaya devam eden bazı grupların varlığına rastlamaktayız. Karmatller'in şeriatı nesh etmelerinin temel dayanağı Mehdi'nin çağı olan yedinci devrin başlamış olduğunu düşünmeleridir. Onlara göre Mehdi Muhammed b. İsmail'in ortadan kaybolması ile Hz. Muhammed'in şeriatının hükmü sona ermiş ve şeriatsızlık dönemi olan yedinci devir başlamıştır. Bahreyn Karmatıleri ve Nesefı'nin öncülük ettiği Horasan-Maveraünnehir Karmatileri bu fikrin savunuculuğunu yapmıştır. Ancak Ebu Hatim'in başını çektiği Karmatl grup Hz. Muhammed'in şeriatma uymaya devam etmiştir. Dolayısıyla erken dönem İsmailileri arasında İslam şeriatının neshi konusunda ortak bir tavırdan söz edebilmek mümkün değildir.
