تجزیه و بازتولید فام‌های تشکیل‌دهنده رنگ آبی در کاشی‌کاری مساجد شیعی دوره صفوی با بررسی نمونه‌های موردی (مساجد علیقلی‌آقا، جامع اصفهان، شیخ لطف‌الله، امام و لنبان)

Abstract

درمواجهه با آثار معماری سنتی مشاهده می‌شود که توجّه ویژه‌ای به رنگ و نور در فضا و بنا‌ها می‌شده است. رنگ‌ها گاهی به صورت رنگ آمیزی، مصالح رنگی، شیشه‌های رنگی و یا کاشی‌های رنگی به کاربرده می‌شدند. اگرچه امروزه کمتر به این مقوله توجّه می‌شود امّا شناخت این بخش از معماری می‌تواند راه‌گشای استفاده‌ی مجدد از آن باشد. استفاده از کاشی در معماری قدمتی دیرینه دارد. امّا کاشی‌ها در آثار معماری کمتر موردبررسی واقع شده‌اند. از این‌ رو لازم است تا از زوایای مختلف به آن‌ها توجّه گردد که از جمله می‌توان به طیف رنگ‌ها، نقوش و ... که در آن‌ها به کار گرفته شده است، اشاره کردبا توجّه به ابعاد و گستره وسیع وجوه ابعادی، برای پژوهش در این تحقیق به مطالعه در خصوص طیف رنگ آبی (فیروزه‌ای، لاجوردی) به کار رفته در مساجد دوران صفوی پرداخته شده است و هدف ازآن شناسایی و تجزیه فام‌های به کار رفته در رنگ آبی کاشیکاری‌های این آثاربوده و راهنمایی برای انجام پژوهش‌های آتی در زمینه نحوه ارتباط رنگ‌های به کارگرفته شده در کاشی‌های ایرانی دوره صفوی و تولید رنگ دقیق آبی بکار رفته در این دوران برای مرمت مجدد آثار صفوی می‌باشد. روش تحقیق بکار گرفته شده در این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و با بررسی نمونه‌های موردی مساجد صفوی سعی در به تصویر کشیدن چگونگی تغییرات طیف رنگ آبی در آن‌ها پرداخته شده است. روش جمع‌آوری اطلاعات بصورت کتابخانه‌ای و میدانی با ابزار مشاهده و تکنیک عکسبرداری انجام گرفته است که با استفاده از تحلیل محتوای کیفی و ابزار نرم افزاریExcel 2007و Photoshop CS4به تجزیه و تحلیل اطلاعات دریافتی‌ مبادرت شده است. نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن هستند که کم رنگ‌ترین رنگ آبی بکار رفته در کاشیکاری نمونه‌های مورد بررسی دارای مشخصات RGB، 213R=، 246G=، 222B=بوده و پر رنگ‌ترین رنگ آبی بکار رفته دارای مشخصات RGB، 17R=، 22G=، 78B=می‌باشد که برای مرمت و تولید دقیق این رنگ‌ها مطابق با کاشیکاری عصر صفوی باید این اعداد در نظر گرفته شوند.

Keywords

• کاشیکاری
• صفوی
• فام
• آبی
• مسجد علیقلی‌آقا
• مسجد جامع اصفهان
• مسجد شیخ لطف‌الله
• مسجد امام
• مسجد لنبان