Majallah-i ḥifāẓat-i giyāhān (Aug 2021)
بررسی ویژگی‌های ژرم پلاسم گندم دیم جهت مقاومت به بیماری زنگ زرد در اردبیل
Abstract
زنگ زرد با عامل P. striiformis f. sp. tritici یکی از مهمترین بیماریهای برگی گندم است که کاهش عملکرد قابل توجهی را در نواحی گندم خیز سراسر جهان موجب میشود. در ایران نیز در سالهای همهگیری، بیماری زنگ زرد یکی از عوامل مهم کاهش عملکرد گندم به شمار میرود. مطالعه حاضر به منظور تعیین منابع مقاومت ژنتیکی نسبت به زنگ زرد انجام شده است، تا برنامه بهنژادی برای آزادسازی رقم با موفقیت بیشتری انجام شود. ژرم پلاسم گندم دیم شامل 191 لاین پیشرفته و امیدبخش (شامل گندم نان زمستانه، بهاره و گندم دوروم) تحت شرایط مزرعهای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی آلاروق اردبیل طی سال زراعی 1394-95 ارزیابی شدند. در ارزیابیهای مزرعهای برای مقایسه لاینها از مقادیر نسبی سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (rAUDPC) استفاده شد. همان تعداد ژرم پلاسم، در مرحله گیاهچهای نیز برای پاتوتیپهای6E158A+ و 6E150A+, Yr27 در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند. هر دو تیپ مقاومت مرحله گیاهچه و گیاه بالغ در بین لاینهای مورد بررسی شناسائی شدند. واکنش گیاهچهای نشان داد که تعداد 34 لاین (18%) دارای مقاومت گیاهچهای نسبت به هر دو پاتوتیپ و با احتمال وجود ژن/ژنهای مقاومت Yr3v، Yr3a،Yr4a ، Yr4، Yr5، Yr10، Yr15، Yr16، YrCV و YrSD میباشند. تعداد 23 ژنوتیپ در مرحله گیاهچهای در برابر حداقل یک پاتوتیپ حساس بوده و در مرحله گیاه بالغ واکنش مقاومت با مقادیر پایین rAUDPC (0-10) نشان دادند و به عنوان ارقام دارای مقاومت گیاه بالغ (APR) انتخاب شدند. همچنین تعداد 27 ژنوتیپ در مرحله گیاه بالغ مقادیر متوسط rAUDPC (11-30) و در مرحله گیاهچهای در برابر حداقل یک پاتوتیپ حساس بودند و به عنوان گروه دارای مقاومت تدریجی (SR) انتخاب شدند. بقیه ژنوتیپها دارای مقادیر بالای rAUDPC و یا بدون مقاومت گیاهچهای بودند. منابع ژنتیکی امیدبخش برای تجمیع هر دو تیپ مقاومت جهت دستیابی به مقاومت پایدار و کنترل پایدار علیه زنگ زرد در ایران استفاده خواهند شد.
Keywords
