Funkcje urbanonimów w felietonach Czesława Jankowskiego

Abstract

[статья и аннотация на польском, аннотации на английском и литовском языках] Podstawę materiałową moich rozważań stanowi 150 urbanonimów wyekscerpowanych z 55 felietonów z cyklu “Przechadzki po Wilnie” Czesława Jankowskiego (1857–1929). Zostały one podzielone według pięciu funkcji tekstotwórczych. Onimy użyte w felietonach pełnią różne funkcje, nie tylko funkcję lokalizacyjną, wskazującą na miejsce akcji. W analizie szczególnie podkreślam funkcję identyfikacyjną (charakteryzującą) nazw własnych w wyrażaniu tożsamości piszącego. W felietonach wystąpiły nazwy nacechowane emocjonalnie (o funkcji metaforycznej oraz aluzyjnej), ukazujące stosunek mówiącego do obiektu oraz kształtujące stosunek czytelnika do obiektu, przypisujące obiektom miejskim wartości symboliczne. Wyekscerpowałam też onimy o funkcji kompozycyjnej — tworzące narrację i kreujące językowy obraz Wilna. Odbiorca felietonów, analizując konkrety topograficzne, może zrekonstruować zarówno świat przedstawiony w realiach historycznych, jak i wizję autorską miasta felietonisty stworzoną w ramach gatunku tekstu oraz zrozumieć jego stosunek do rzeczywistości. Urbanonimų funkcijos Česlovo Jankovskio feljetonuose Straipsnyje siekiama išsiaiškinti, kokias funkcijas atlieka žymaus lenkų poeto ir publicisto Česlovo Jankovskio (Czeslawo Jankowskio, 1857–1929) feljetonuose „Pasivaikščiojimai po Vilnių“ (1924–1927) pavartoti urbanonimai. Tyrimo medžiaga – feljetonuose aptikti 150 gatvių, aikščių, miesto rajonų, pastatų ir kitų Vilniaus miesto objektų pavadinimai. Straipsnyje naudoti aprašomasis ir interpretacinis metodai. Urbanonimai analizuojami išskiriant (1) lokalizacinę (referencinę), (2) identifikacinę (charakterizuojamąją), (3) metaforos, (4) aliuzijos kūrimo ir (5) kompozicinę (stilistinę) funkcijas. Publicistiniame tekste pavartoti vietovardžiai leidžia lokalizuoti aprašomus įvykius ir apibūdinti autoriaus požiūrį į apibūdinamus objektus. Skaitytojas gali atkurti autoriaus pasaulio viziją, suprasti urbanonimais kuriamas metaforas ir aliuzijas bei urbanonimų vartojimą dėl teksto žanro ypatumų. Reikšminiai žodžiai: tikrinių žodžių funkcijos, urbanonimai, Czeslaw Jankowski, Vilnius, XX a. pradžia

Keywords

• funkcje nazw własnych, urbanonimy, Czesław Jankowski, Wilno, początek XX w.