اثر زادمایه‌های جامد انتروباکترکلوآسه بر عملکرد دانه و روغن کلزا

Abstract

اهداف تحقیق: اهداف این آزمایش شامل تعیین زادمایه جامد مناسب از نظر زنده‌مانی باکتری، بهبود رشد، درصد روغن کلزا و همچنین تعیین مقدار روغن و نوع اسیدهای چرب کلزا در تیمارهای مختلف می­باشد. مواد و روش: بر همین اساس این آزمایش به بررسی اثر چندین ترکیب زادمایه جامد از باکتریEnterobacter cloacae S16-3 بر گیاه کلزا (Brassica napus L.) رقم هایولا 308 پرداخته است. زادمایه جامد این باکتری در حضور حامل­های مختلف شامل باگاس، پیت، هیدروچار، بایوچار، خاک‌اره و پرلیت به‌صورت منفرد و مخلوط آن‌ها با پرلیت (به­جز پیت) با نسبت وزنی (1:1) تهیه شد و جمعیت این باکتری بعد از گذشت شش ماه شمارش شد، سپس اثر‌بخشی زادمایه کودهای زیستی از طریق مایه‌زنی بر گیاه کلزا بررسی شد. آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه‌ای با در نظر گرفتن 10 تیمار مربوط به حامل جامد، یک تیمار شاهد (بدون کود و بدون باکتری)، تیمارهای کود شیمیایی 100 درصد و 70 درصد NPK انجام شد. در طول دوره رشد، رطوبت گلدان‌ها از طریق توزین در یک دامنه رطوبتی (FC 8/0 – 7/0) نگهداری شدند. در طول دوره رشد شاخص کلروفیل برگ اندازه­گیری شد و بعد از اتمام دوره رشد، گیاهان از محل طوقه برداشت شد و وزن خورجین در بوته، تعداد دانه در بوته، ارتفاع بوته، قطر طوقه، حجم ریشه در بوته، وزن تر و خشک شاخساره، ریشه و دانه، وزن تر و خشک کل، عملکرد دانه در بوته، میزان روغن با دستگاه سوکسله و درصد اسید چرب با کروماتوگرافی گازی اندازه‌گیری شد. یافته­ها: یافته­های این تحقیق نشان داد که اثر باکتریEnterobacter cloacae در قالب فرمولاسیون ده‌گانه سبب افزایش تعداد دانه در بوته، ارتفاع بوته، قطر طوقه، شاخص کلروفیل، حجم ریشه، وزن تر و خشک شاخساره، ریشه و دانه، وزن تر و خشک کل، عملکرد دانه و وزن خورجین شد. اثر تلقیح زادمایه‌های جامد انتروباکتربر وزن هزار دانه معنی‌دار نشد. نتایج مربوط به درصد روغن و اسید چرب نشان داد که به جز دو تیمار پیت و بایوچار که نسبت به شاهد کاهش درصد روغن داشتند، بقیه تیمارها افزایش درصد روغن را نشان دادند و در ارتباط با اسید چرب، تیمار باگاس-پرلیت سبب افزایش درصد اسیداولئیک و افزایش کیفیت روغن گردید. نتیجه­گیری: براساس یافته­های حاصل از آزمایش، استفاده از انتروباکتر در قالب حامل­های جامد سبب بهبود بسیاری از ویژگی­های زراعی، افزایش درصد روغن و اسید چرب گیاه کلزا شد. اما برای تأیید نهایی کارایی این تحقیق بهتر است که علاوه‌بر آزمایش‌های درون شیشه­ای و گلخانه­ای، اثر بخشی آنها در شرایط مزرعه­ای با میزبان­های متفاوت هم مورد آزمایش قرار گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده از میان حامل­های استفاده شده، حامل­های هیدروچار، بایوچار-پرلیت و باگاس-پرلیت نتایج بهتری نشان دادند و توصیه می­شوند.

Keywords

• انتروباکتر کلوآسه
• زادمایه جامد
• کلزا
• کود زیستی