پژوهش‌های حفاظت آب و خاک (Sep 2023)
اثر روش‌های آبیاری فتیله‌ای و قطره‌ای بر عملکرد و برخی صفات رشدی خیار گلخانه‌ای در بافت‌های مختلف خاک
Abstract
چکیدهسابقه و هدف: خیار یکی از سبزی‌های جالیزی نیمه‌گرمسیری با اهمیت اقتصادی است که به‌طور گسترده در سراسر جهان کشت می‌شود. به‌منظور رشد بهینه این گیاه در محیط گلخانه تأمین نیاز رطوبتی خیار بسیار حائز اهمیت می‌باشد. از بین روش‌های مختلف آبیاری، دو روش آبیاری فتیله‌ای موئینگی و قطره‌ای به‌دلیل راندمان بالای آبیاری مورد توجه هستند. لذا پژوهش حاضر با هدف اثر بخشی روش آبیاری فتیله‌ای در مقایسه با روش آبیاری قطره‌ای بر عملکرد و برخی صفات رشدی گیاه خیار گلخانه‌ای در سه بافت مختلف خاک در شرایط کشت گلدانی در محیط گلخانه انجام شد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش، آزمایشی با دو دوره کشت به‌صورت فاکتوریل، بر پایه طرح کامل تصادفی در سه خاک لوم‌رسیCL با نماد (S1)، لوم‌رسی‌شنیSCL، (S2) و لوم‌شنیSL، (S3) تحت کشت خیار گلخانه‌ای رقم ناگین با دو روش آبیاری فتیله‌ای و قطره‌ای با برنامه تغذیه‌ای یکسان در سه تکرار انجام شد. گلخانه مورد استفاده از نوع تونلی با روکش پلاستیکی دارای یک دهانه به ارتفاع 3 متر، عرض دهانه 4/4 متر بود. کشت گیاه خیار در دو زمان نیمه اول اسفند و نیمه دوم مرداد سال بعد به‌روش گلدانی با بستر کشت خاکی، به‌صورت نشاکاری انجام شد. تحلیل آماری خصوصیات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، وزن خشک ساقه، تعداد برگ‌ها، وزن میوه، تعداد میوه، طول ریشه اصلی، تعداد انشعاب ریشه، وزن خشک ریشه و وزن تر گیاه بود که پس از نمونه‌برداری در محیط نرم‌افزار SAS و ترسیم شکل‌ها در محیط Excel انجام شد.یافته‌ها: نتایج آماری نشان داد تأثیر روش آبیاری، بافت خاک و اثرات متقابل آن‌ها بر صفات رویشی گیاه خیار معنی‌دار بود. اثر روش آبیاری بر صفات زایشی و اثر بافت خاک بر اندام ریشه‌ای در سطح یک درصد معنی‌دار بود. صفات رویشی ارتفاع ساقه، وزن خشک ساقه، مجموع برگ‌ها و صفات زایشی تعداد میوه، وزن کل میوه و صفات طول ریشه اصلی، تعداد انشعاب ریشه، وزن خشک ریشه و وزن کل گیاه در بافت خاک CL تحت تأثیر روش آبیاری قطره‌ای قرار گرفت. در آبیاری فتیله‌ای نیز عملکرد صفات زایشی و اندام ریشه در بافت خاک SL بهتر از سایر بافت‌ها بود. اثر آبیاری فتیله‌ای در صفت میوه تولیدی همانند زیست‌توده گیاهی در سه بافت خاک CL، SCL و SL از بافت خاک سنگین به سبک با مقادیر 98/760، 58/782 و 56/995 گرم، افزایشی و در آبیاری قطره‌ای با مقادیر 81/1315، 71/1131 و 22/736 گرم کاهشی بود. اثر آبیاری فتیله‌ای بر صفات اندام ریشه در هر سه بافت خاک تقریباً یکسان و تأثیر آبیاری قطره‌ای بر صفات ریشه در بافت‌های CL ، SCL و SL به‌‌ترتیب کاهشی بود. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که روش فتیله‌ای در بخش زایشی نسبت به‌روش قطره‌ای ارجحیت نداشت، اما این روند در بخش رویشی برعکس بود. در روش آبیاری فتیله‌ای اگرچه نسبت به قطره‌ای در تولید خیار برتر نبود اما موفق بودن در کاربرد با توجه به مدیریت ساده سامانه با حذف تجهیزات پمپاژ و پیشرفته آبیاری، خودآبیار بودن و برتری آن در تولید صفات رویشی می‌تواند در گیاهان با ارزش اقتصادی در بخش رویشی موفق عمل نماید.
Keywords
