"Musiało tak być, bo bez tego by nie było nic". Językowe środki perswazji w relacjach wspomnieniowych z Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego (na wybranych przykładach)

Abstract

Przedmiotem artykułu są mechanizmy i wybrane gramatyczno-leksykalne środki perswazji językowej dominujące w narracjach wspomnieniowych świadków powstania warszawskiego. Materiał badawczy stanowi ponad 3400 wywiadów utrwalonych w postaci transkrypcji i opracowanych w ramach projektu pn. Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego. Teoretyczno-metodologiczne zaplecze analiz to założenia lingwistyki pamięci, czerpiącej m.in. z ustaleń stylistyki i retoryki, oraz lingwistyki korpusowej. W analizach skorzystano również z rozróżnienia mechanizmów, za pomocą których realizuje się funkcja perswazyjna, autorstwa Stanisława Barańczaka. Przeprowadzone badania, wypełniające lukę w dociekaniach sprofilowanych pamięcioznawczo pozwalają stwierdzić, że narracja historyczna może być postrzegana jako struktura retoryczna, a poznanie przeszłości polega na jej konstruowaniu, w czym decydującą rolę odgrywa język.

Keywords

• powstanie warszawskie
• narracje wspomnieniowe
• retoryka upamiętniania
• mechanizmy perswazji
• lingwistyka pamięci