Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Mar 2019)
Türkiye Cumhuriyeti’nde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi ile Ticareti Üzerine Tarihsel Bir Bakış (1923-1960)
Abstract
Cumhuriyetin ilk yıllarından 1950’ye kadar olan dönemde Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı üretimi ve ticareti ile bunun ekonomiye olan yansımaları makalenin konusunu teşkil etmektedir. Çalışma, Cumhuriyetin ilk döneminde zeytin ve zeytinyağı üretimi ile ihracatı (1923-1950); Demokrat Parti (DP) Döneminde Türkiye’de zeytin ve zeytinyağı alanında yaşanan gelişmeler (1950-1960) ile sınırlandırılarak iki dönem halinde ele alınmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nde zeytin ve zeytinyağı üretimi ve ticaretinin ekonomiye olan yansımaları sayısal veriler ışığında değerlendirilmiştir. Çalışmanın kaynak materyalini, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi Belgeleri, resmi yayınlardan; Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Ceridesi, kanunlar ve tutanak dergileri, Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazetesi ve dönemin süreli yayınları arasında bulunan tarım ve ekonomi dergilerinin makaleleri oluşturmaktadır. Konu incelenirken, dönemin Türkiye’si ile dünyanın zeytin ve zeytinyağı alanında yaşanan gelişmeleri göz önüne alınarak gerekli değerlendirilmeler yapılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuç şudur: Cumhuriyetin ilanıyla birlikte zeytin üretimi ve ihracatına önem verilmiş, 1528 ve 3573 sayılı kanunların yürürlüğe girmesiyle Türkiye’de zeytinciliğin geliştirilmesi yönünde önemli adımlar atılmıştır. Ancak 1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve II. Dünya Savaşı koşulları zeytin ve zeytinyağcılığı sekteye uğratmıştır. DP döneminde ise zeytin üreticisini daha bilinçli hale getirmek için kurslar düzenlenerek, usta ve çırak yetiştirilip parasız aşı kalemi verilmiştir. Dahası, yabani zeytin alanlarının tespiti, parselâjı, dağıtımı ve tescil işleri yürütülmüş, zeytinlere musallat olan haşerelerle mücadele edilmiştir. Bu çalışmalar neticesinde zeytin ve zeytinyağı üretimi ve ihracatı artırılarak milli ekonomiye önemli katkılar sağlanmıştır.
Keywords
