روانشناسی بالینی و شخصیت (Oct 2006)
بررسی رابطه ساخت ارزشی خانواده با حرمت خودِ دانشآموزان
Abstract
نظام ارزشی و حرمت خود، دو مؤلفه اساسی سلامت روانی و اجتماعی به حساب می آیند. ترجیحات ارزشی گاهی تعیینکننده مسیر زندگی هستند و با اثرگذاری بر سبک تربیت، رفتار و شخصیت فرزندان را تحت تأثیر قرار می دهد. در این پژوهش، فرض بر این است که نوع ترجیح حرمت خود فرزندان را به عنوان یک مؤلفه مهم سلامت روانی تحت تأثیر قرار می دهد و این تأثیر در مناطق مختلف متفاوت است. حرمت خود از مؤلفههای بنیادی سلامت روانی است. این مطالعه در پی بررسی رابطه بین ساخت ارزشی خانواده و حرمت خودِ دانشآموزان پایه دوم و سوم مدارس متوسطه شهر تهران بوده است. بدین منظور 212 نفر آزمودنی پس از نمونهگیری خوشهای به طور تصادفی از بین دانشآموزان پایههای دوم و سوم دوره متوسطه در رشته ریاضی فیزیک از پنج منطقه جغرافیایی شامل شمال، غرب، مرکز، شرق و جنوب تهران به همراه 212 نفر از والدین آنها انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. برای بررسی حرمت خود دانشآموزان از پرسشنامه «حرمت خود کوپراسمیت» و برای بررسی ترجیحات ارزشی از آزمون «آلپورت - ورنون – لیندزی» استفاده شده است. دادهها علاوه بر توصیف با روشهای استنباطی (همبستگی، آنوا و تحلیل رگرسیون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج تجزیه و تحلیل دادهها نشان داده که بین برخی از رحجانهای ارزشی خانوادهها و حرمت خود دانشآموزان با درجه اطمینان 95 درصد رابطه معنادار وجود دارد. البته نوع این ترجیحات بر حسب مناطق تغییر میکند. هر چند جهتگیری ارزشی اجتماعی رابطه معنادار معکوس با حرمت خود فرزندان دارد، ولی برخی رحجانهای ارزشی تأثیر مستقیم از جانب مادر بر حرمت خود فرزندان دارد. به طور کلی به نظر میرسد تأثیر رحجانهای ارزشی متفاوت بر حسب جنسیت، نوع والدین (پدر یا مادر) و منطقه جغرافیایی متفاوت است.
