Bulletin of the Mineral Research and Exploration (Jan 1998)
MARMARA DENiZi ÇEVRESİNDEKİ TERSİYER VOLKANİZMASININ ÖZELLİKLERİ
Abstract
Marmara denizi çevresinde, 1/500.000 ölçekli istanbul paftasının kapsadığı alanda Üst Kretase'de başlayıp Üst Miyosen sonlarına kadar aralıklı olarak devam eden volkanizma Üst Kretase, Eosen, Oligosen, Alt-Orta Miyosen ve Üst Miyosen yaşlı olmak üzere farklı 5 evreye ayırtlanmış ve bu geniş alandaki volkanik yüzleklerin tümü yaşlarına göre belirlenmişlerdir. Yapılan ayrıntılı petrografik çalışmaların yanısıra, yaş sorununu aydınlatmak amacıyla farklı alanlardan ve evrelerden alınan 9 örnekte K/Ar yöntemi ile radyometrik yaş ölçümü yapılarak en eski lavın 74, 3 ± 1,0 milyon yıl (Üst Kretase), en yeni lavın ise 8,9 ± 0,2 milyon yıl (Üst Miyosen) yaşta oldukları saptanmıştır,ilk 4 volkanik evreye ilişkin lavlar çoğunlukla kalkalkalen (Eosen yaşlı olanların bir kısmı toleyitik) nitelikte olup, bazalt, bazaltik andezit, trakiandezit, andezit, dasit, riyolit türde; beşinci ve son evreye ilişkin lavlar ise alkalen nitelikli ve bazanit, bazalt ve trakibazalt türdedir, ilk 4 evreye ilişkin volkanizmanın yer yer de tüf ve değişik boyutlu piroklastikleri geniş alanlarda yüzlekler verirler. Üst Kretase yaşlı volkanitier tamamen denizaltında meydana gelmişlerdir. Eosen yaşlı volkanitlerin bir kısmı deniz altında, bir kısmı ise karada meydana gelmiş olup denizel ortamda oluşanlar yer yer çökel kayalarda ardalanmalı olarak gözlenirler. Oligosen, Alt-Orta Miyosen ve Üst Miyosen yaşlı lavlar ise tamamen kıta içinde meydana gelmiş olup yer yer de gölsel ortamda meydana gelen çökel kayalarla birarada bulunurlar. Karadeniz kıyıları boyunca uzanan Üst Kretase yaşlı lavlar bir yitim zonunda türeyen ada yanı volkanitleri grubu içinde; Eosen, Oligosen ve Alt-Orta Miyosen yaşlı lavlar çarpışma ve çarpışma sonrası sıkışma ortamlarında meydana gelmişler ve kabuk ile manto karışımı bir malzemeden türemişlerdir. Üst Miyosen yaşlı alkali bazaltik volkanitlerin ise bölgede tektonik rejimin Orta Miyosen'den sonra değişmesiyle gerilmeli bir ortamda manto yükselmesi sonucu meydana geldikleri düşünülmektedir.
