مطالعه تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی دشت یزد- اردکان با استفاده از شاخص GQI

Abstract

امروزه با گسترش فعالیت‌های انسانی، ارزیابی کیفی و کمی منابع آبی به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک جایگاه ویژه‌ای در مطالعات منابع آب پیدا نموده است. یکی از شاخص­‌های ارزیابی کیفیت آب، اندازه‌گیری مقدار غلظت یون‌های اصلی موجود در آب است. به‌منظور بررسی تغییرات مکانی، شاخص کیفیت آب زیرزمینی (GQI) که تلفیقی از پارامترهای مؤثر بر کیفیت آب می‌باشد، مورد استفاده قرار می‎گیرد. در مطالعه حاضر به‌منظور بررسی نحوه توزیع یون‌های اصلی شامل کلسیم،منیزیم، سدیم،کلر،سولفات وکلموادمحلول (TDS) و پهنه‌بندی کیفی دشت یزد اردکان، شاخص GQI با استفاده از نرم افزارArcGIS برآورد شد. برای بررسی وضعیت تغییرات زمانی و مکانی شاخص GQI در دشت یزد- اردکان از آمار 53 چاه‌ پیزومتری وابسته به وزارت نیرو (شرکت آب منطقه‌ای استان یزد) استفاده و نقشه‌های پهنه‌بندی کیفی سال‌های 1382، 1385 و 1390 تهیه شد. نتایج نشان داد که دشت یزد- اردکان در کلاس‌های متوسط و قابل قبول از نظر شاخص GQI قرار دارد. بیشترین و کمترین مقدار شاخص GQI به ترتیب در غرب و شمال دشت مشاهده شد. شاخص خود همبستگی فضایی موران1، شاخص GQI و همه متغیرهای شیمیایی مورد بررسی به جز منیزیم دارای الگوی توزیع مکانی خوشه‌ای هستند و منیزیم دارای الگوی توزیع مکانی تصادفی است.با توجه به نتایج به‌دست آمده از میان شش پارامتر مورد بررسی سه پارامتر موادجامدمحلول (TDS)، سدیم و کلر با داشتن بیشترین ضریب رتبه‌بندی به ترتیب دارای بیشترین تأثیر در مقدار شاخص GQI و در نتیجه کیفیت آب زیرزمینی هستند. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که روند شاخص GQI در منطقه مورد مطالعه نزولی است و کاربری اراضی نقش بسیار زیادی در کاهش میزان شاخص GQI و در نتیجه کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت یزد-اردکان دارد.

Keywords

• دشت یزد-اردکان
• کیفیت آب های زیرزمینی
• شاخص GQI
• سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)