Oğuz Grubu Türk Lehçelerinde Fiil Tamlayıcı İlişkisi Bağlamında Yönelme (+(y)A) ve Belirtme (+(y)I/U) Durum Biçimbirimlerinin Farklı Kullanımı: Acı-, Bak- Döv-, Gül- ve Seyret- Fiilleri Örneği

Abstract

Türk lehçeleri ve Anadolu ağızlarında durum biçimbirimlerinin birbirlerinin yerine kullanıldığı birçok örnek vardır. Özellikle +(y)A ve +(y)I/U durum biçimbirimleri sıklıkla birbirinin yerine kullanılır. Söz konusu kullanım aynı grup içerisinde yer alan Oğuz grubu Türk lehçelerinde de görülür. Bu lehçelerde ortak olarak -aynı ya da yakın anlamda- kullanılan acı-, bak- döv-, gül- ve seyret- fiilleri bazen yönelme bazen belirtme biçimbirimli tamlayıcılar ile kullanılmıştır. Bu çalışmada mezkûr fiillerin farklı biçimbirimlerle kullanılmasının sebepleri açıklanmaya çalışılmıştır. Bahsi geçen fiiller, daha doğru sonuçlara ulaşabilmek amacıyla her bir oğuz lehçesi içerisinde ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Bir dil ya da lehçe içerisindeki durum biçimbirim değişikliği zaman içerisinde meydana gelir. Dolayısıyla fiilde görülen bu değişikliklerin sebeplerinin açıklanabilmesi için o fiilin eski dönemlerde hangi anlamda hangi biçimbirimlerle kullanıldığı bilinmelidir. Bu çalışmada da acı-, bak- döv-, gül- ve seyret- fiillerinin eski dönemlerde hangi anlamda hangi biçimbirimle kullanıldığına değinilmiştir.

Keywords

• i̇stem
• biçimbirim
• yönelme
• belirtme
• oğuz lehçeleri