History Studies (Nov 2024)
Prestij, Kimlik ve Siyasî Rekabet Bağlamında Büveyhî Lakap ve Ünvanları
Abstract
Büveyhîler, 934-1056 (H. 322-448) tarihleri arasında İran ve Irak coğrafyasında hüküm sürmüş Deylemli bir hanedandır. Kurucu kardeşlerden Ahmet b. Büveyh, 945 (334) yılında Abbâsî Halîfesi Müstekfî-Billâh’ın emîrülümerâsı olmasının ardından saltanat alametlerini teslim almıştır. Bu alametlerden biri lakaplardır. Soylu bir hanedana sahip olmayan Büveyhîler, bu lakaplar sayesinde askerlerine, halkına ve rakiplerine karşı itibarlarını artırma arzusu içindeydiler. Aldıkları lakapları, hem aile içi rekabetlerinde hem de diğer hanedanlara karşı kullanıyorlardı. Bunların yanı sıra Sâsânî krallarının ünvanlarını da künyelerine ekleyerek, etnik bir kimlik yaratma çabasındaydılar. Hanedanın kadınları ile devlet erkânı da lakap sahipleri arasındaydı. Ancak sıklıkla dağıtılan lakaplar zamanla “en üstün olanı” işaret edememeye başlamıştır. Bu durum sayıları gittikçe artan lakapların değerinin azalmasına sebep olmuştur. Yapılan bu çalışmada lakap vermenin Abbâsî muhitindeki önem ve seyrine değinilecek ve Büveyhîlerin bu saltanat alametini bir prestij ve rekabet unsuru haline getirerek siyasi hayatlarını yönlendirmeleri örneklerle incelenecektir. Ardından da Büveyhî emîrlerinin ve devlet ricâlinin kullandıkları lakap ve ünvanlar hakkında bilgi verilecektir.
Keywords
