Biuletyn Polskiej Misji Historycznej (Sep 2013)
Tajna dyplomacja – procesy pokazowe – wojna medialna. Polska i Litwa oraz zakon krzyżacki w okresie soboru w Konstancji (1414–1418)
Abstract
W czasie soboru w Konstancji konflikt między państwem Zakonu Krzyżackiego w Prusach a Rzeczypospolitą przerodził się w działania tajnej dyplomacji, procesy pokazowe oraz wojnę medialną. Strona polska zarzucała Zakonowi, że pomaga poganom – był on związany taktycznie podczas wypraw zbrojnych z plemionami pruskimi. Po chrzcie władcy Polski i Litwy Władysława II Jagiełły w 1386 roku zakonna misja walki z poganami na granicy litewskiej straciła sens. Król Władysław zwrócił się zgodnie z prawem międzynarodowym do soboru o rozwiązanie tego zakonu rycerskiego. Krzyżacy oskarżali Polaków o zawieranie sojuszu z poganami (określając w ten sposób ochrzczonych Litwinów) i Tatarami. To naciągane obciążanie „pogan” prowadziło do oskarżeń o dokonanie chrztu pozornego i do zarzutów, które uderzały w ruskich ortodoksów (schizmatyków). Z drugiej strony krakowscy uczeni, między innymi Paweł Włodkowic, usprawiedliwiali udział militarny pogańskich grup pomocniczych w walkach. Uzasadniali go argumentem, że nawet poganie mają z natury im przypisane prawa. Królestwo polsko-litewsko wspierało się przy tym na nieochrzczonych ludach własnych krajów, nie zaś na sojusznikach z zagranicy.W „walce z poganami” Zakonu Krzyżackiego chodziło o antynomię, logiczną sprzeczność, jak fałszywi i prawdziwi chrześcijanie, dobrzy i źli książęta, okrutne i pokojowe kraje, gwałtowne i lojalne plemiona, które ponad i poprzez pogańskie topos były przecież różnorodnie konotowane. Właśnie określenie ochrzczonych Litwinów jako „pogan” sondowało semantyczne znaczenie tego pojęcia, zwłaszcza że topos funkcjonowało jeszcze w różnych innych konotacjach. W celu opisania licznych semantycznych niuansów, a przede wszystkim możliwości społecznego różnicowania się pozostaje ciągle jeszcze do przełamania dotychczas stosowana swego rodzaju dychotomia między „obcym” i „własnym”, poprzez którą rozumiano „pogaństwo”.
Keywords
