Anayasalarımızda Yer alan İktisadi Hükümlerin Hukuki Çerçevesi

Abstract

Türkiye’de 19. yüzyıl Osmanlı döneminden itibaren anayasal gelişmeler yaşanmış ve bu anayasalarda iktisadi hükümlere yer verilmiştir. 1970’li yıllarda refah devleti doktrinin çıkmaza girmesiyle birlikte ortaya atılan anayasal iktisat doktrini, anayasalarda siyasi iktidarları sınırlandıran iktisadi hükümlerin yer alması gerektiğini savunmuştur. Türk anayasalarında da bu yönde düzenlemelerin varlığı görülmüştür. Bu çalışmada Türk anayasalarında yer alan sosyal devlet ilkesi, mülkiyet hakkı, vergi ödevi ve bütçe/planlama ile ilgili hükümlerin hukuki serüveni incelenerek bunların 1929 Dünya Ekonomik Krizi ve 1970’lerdeki refah devletinin krizinden nasıl etkilendiği ortaya konmaya çalışılmıştır. Türk anayasalarında yer alan hükümlerin temel olarak hakkaniyetli olduğu düşünülmekle beraber vergi ve borçlanma hususunda bazı eklemeler yapılması önerilmiştir. Buna göre vergi aflarının anayasal olarak sınırlanmasının vergi adaletine hizmet edeceği belirtilmiştir. Kamu borçlanmasının anayasal olarak sınırlanmasının ise gelecek kuşakların haklarına riayet hususunda önemli olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

• anayasal iktisat
• vergi afları
• sosyal devlet
• mülkiyet hakkı
• vergi ödevi
• bütçe