تأثیر تغذیه کنجاله کانولای فرآوری‌شده با فرمالدهید در دو سطح پروتئین خام بر مصرف ماده خشک، تولید و ترکیب شیر، قابلیت هضم مواد مغذی و فراسنجه‌های شکمبه‌ای در بزهای شیرده

Abstract

سابقه و هدف: به‌واسطه گرانی نسبی و وابستگی کشور به واردات کنجاله سویا، و نیز با افزایش تقاضا برای منابع پروتئینی جدیـد، استفاده از منـابع پروتئینی گیاهی مانند کنجاله کانولا به‌عنوان جایگزین مناسبی برای آن مورد توجه است. با توجه به تجزیه‌پذیری بالای پروتئین کنجاله‌ها و اتلاف نیتروژن به شکل اوره از طریق ادرار، استفاده از روش‌های فرآوری کنجاله‌ها، به‌منظور کاهش نرخ تجزیه‌پذیری پروتئین و افزایش سهم پروتئین عبوری می‌تواند سبب بهبود عملکرد دام و راندمان استفاده از نیتروژن شود. در نتیجه، اثر جایگزینی کنجاله کانولای فرآوری‌شده با فرمالدهید با کنجاله فرآوری‌نشده در جیره بزهای شیرده بر مصرف خوراک، قابلیت هضم مواد مغذی، عملکرد تولیدی و برخی فراسنجه‌های شکمبه‌ای، و امکان جبران کمبود پروتئین جیره با استفاده از کنجاله فرآوری‌شده با فرمالدهید در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.مواد و روش‌ها: در این پژوهش از هشت رأس بز بالغ شیرده نژاد رایینی استفاده شد. پس از تعیین پروتئین خام، کنجاله کانولا با سطوح 8/0 و 2/1 درصد فرمالدهید (به‌ازای مقدار پروتئین خام کنجاله) فرآوری و در تهیه جیره استفاده شد. جیره‌های آزمایشی شامل: 1) جیره شاهد، دارای کنجاله فرآوری‌نشده و 5/14 درصد پروتئین خام. 2) جیره دارای کنجاله فرآوری‌شده با 8/0 درصد فرمالدهید و 5/14 درصد پروتئین خام، 3) جیره دارای کنجاله فرآوری‌شده با 2/1 درصد فرمالدهید و 5/14 درصد پروتئین خام، 4) جیره دارای کنجاله فرآوری‌شده با 2/1 درصد فرمالدهید و 5/12 درصد پروتئین خام بود. فراسنجه‌های تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای پروتئین خام کنجاله کانولا با روش کیسه‌گذاری شکمبه‌ای تعیین شد و میزان پروتئین قابل‌‌تجزیه و غیرقابل تجزیه کنجاله فرآوری‌شده محاسبه شد. طی هفته نمونه‌برداری هر دوره، مصرف خوراک و تولید شیر در روز ثبت شد و یک نمونه شیر برای تعیین ترکیب شیر به آزمایشگاه منتقل شد. در روز آخر هر دوره نمونه‌گیری از مایع شکمبه به‌‌منظور تعیین pH، غلظت نیتروژن آمونیاکی و شمارش جمعیت پروتوزوآ انجام شد. همچنین هزینه تمام‌شده شیر، سود ناخالص از تولید شیر و برآورد اقتصادی جیره‌های آزمایشی بررسی شد.یافته‌ها: فرآوری تأثیری بر درصد پروتئین خام کنجاله کانولا نداشت در حالی که میزان تجزیه‌پذیری پروتئین خام کنجاله را کاهش داد (05/0>p). مصرف ماده خشک بزها با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری‌شده افزایش یافت (05/0>p)، اما با کاهش سطح پروتئین خام جیره تغییری نکرد. قابلیت هضم ظاهری ماده خشک، آلی، الیاف نامحلول در شوینده‌‌خنثی، پروتئین خام و چربی بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنیداری نداشت. با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری‌شده با 2/1 درصد، تولید روزانه شیر خام و شیر تصحیح‌شده افزایش یافت (05/0>p) و کاهش سطح پروتئین خام جیره، سبب افت تولید شیر بزها نشد. تغذیه جیره‌های آزمایشی بر درصد ترکیبات شیر بزها تأثیری نداشت، بااینحال تولید روزانه چربی، پروتئین، لاکتوز بطور معنیداری با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری-شده با 2/1 درصد فرمالدهید در جیره‌های با سطوح 5/14 و 5/12 درصد پروتئین خام جیره افزایش یافت. همچنین تفاوتی در pH مایع شکمبه، جمعیت گونه‌های هلوتریش، سلولولیتیک و انتودینیومورف‌ها و کل پروتوزوآیی مایع شکمبه مشاهده نشد، اما غلظت نیتروژن آمونیاکی شکمبه بزها با تغذیه کنجاله کانولای فرآوری‌شده با 2/1 درصد فرمالدهید کاهش یافت (05/0>p). میانگین هزینه روزانه خوراک مصرفی در گروههای تغذیه‌شده با کنجاله کانولای فرآوری‌شده افزایش یافت، سود ناخالص حاصل از تولید شیر در گروه‌های تغذیه‌ شده با کنجاله کانولای فرآوری‌شده با 2/1 درصد فرمالدهید بالاتر بود (05/0>p).نتیجه‌گیری: فرآوری کنجاله کانولا با 2/1 درصد فرمالدهید سبب بهبود مصرف خوراک و عملکرد تولیدی بزهای شیرده شد، هم‌چنین فرآوری در این سطح به‌خوبی اثرات احتمالی کمبود پروتئین خام جیره را جبران کرده و عملکرد کلی بزها با کاهش سطح پروتئین خام نسبت به جیره شاهد (با پروتئین بالاتر) برابر شد. در نتیجه، فرآوری کنجاله کانولا با 2/1 درصد فرمالدهید راهکاری مفید جهت افزایش سطح پروتئین عبوری جیره و بهبود عملکرد تولیدی، همچنین کاهش اتلاف نیتروژن از بدن به‌نظر می‌رسد.

Keywords

• بزهای شیرده
• تولید و ترکیب شیر
• فرمالدهید
• کنجاله کانولا