Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Dec 2019)
el-Melikü’l-Muazzam’ın Mutaassıp Bir Hanefî Oluşu ve Sıbt İbnü’l-Cevzî’nin Bu Süreçteki Rolü
Abstract
Mezhep değiştirme İslam tarihinde zaman zaman karşılaşılan bir olgudur. Sıradan kimselerin mezhep değiştirmesinin çoğu zaman sadece kendilerini ilgilendiren birtakım sonuçları olurken yöneticilerin mezhep değiştirmesinin sadece kendilerini değil yönettikleri devleti ve toplumu da ilgilendiren sonuçları olur. Eyyûbî Hanedanı’na mensup olan el-Melikü'l-Muazzam İsa'nın, ailesinin mezhebi olan Şafiiliği terk ederek Hanefîleşmesi de bu bakımdan üzerinde durulması gereken bir süreçtir. el-Melikü'l-Muazzam'ın neden, ne zaman ve hangi saiklerle Hanefi mezhebine geçtiği ya da bu geçişten sonraki sürecin nasıl tecelli ettiğiyle ilgili kaynaklarda doyurucu ve somut bilgiler mevcut değildir. el-Melikü'l-Muazzam'ın Hanefiliği tercih etmesi ailesinin yanında diğer mezheplere mensup bilginler tarafından da hoş karşılanmamış; bu tepkisel durum, onun Hanefîleşme serüveninin yanlış algılanmasına sebep olduğu gibi, Hanefilere göre meşru olan bazı icraatlarının da "taassup" olarak gösterilmesini beraberinde getirmiştir. Hanefi mezhebinde devlet başkanına tanınan yetkilerin daha geniş olmasından faydalanarak savaş dönemlerinde ek vergiler koyması, Hanefilerce caiz görülen bazı içki türlerinin içilmesini ve alınıp satılmasını serbest bırakması, yaptığı atamalarda ve açmış olduğu yeni medreselerde Hanefiler lehine tavır koyması onun tartışılan icraatlarından bazılarıdır. Bu makalede onun Hanefîleşmesindeki en önemli etkenler üzerinde durulacak ve taassup olarak gösterilen bazı tavır ve icraatlarının gerçekten böyle olup olmadığı irdelenecektir.
Keywords
