پاسخ نهال بنه به تلقیح با میکروارگانیسم‌ها در دو سطح رطوبتی در گلخانه

Abstract

بنه (Pistacia atlantica var. mutica Rech. f.) یکی از گونه‌های درختی مهم در جنگل‌های ایران محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر با چالش‌های زیادی برای احیای طبیعی خود مواجه شده است. در این پژوهش اثر متقابل قارچ Funneliformis mosseae، کود زیستی مایکوروت و باکتری Pseudomonas fluorescens روی نهال بنه در دو تیمار رطوبتی 100 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان تیمار بدون تنش و 50 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان تیمار تنش خشکی بررسی شد. براساس نتایج، کاهش رطوبت خاک موجب کاهش رشد (قطر، وزنِ تر و خشک اندام هوایی و وزنِ تر ریشه) نهال بنه شد. برهمکنش قارچ‌های میکوریزی و باکتری حل‌کنندۀ فسفات روی رشد نهال و همچنین محتوای کلروفیل، کاروتنوئید و پرولین برگ در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. بیشترین ارتفاع ساقه به تیمار ترکیبی Funneliformis mosseae و Pseudomonas fluorescens (54/24 سانتی‌متر) در تیمار بدون تنش و کمترین ارتفاع به تیمار شاهد (8/8 سانتی‌متر) در شرایط تنش خشکی تعلق داشت. محتوای پرولین در نهال‌های تلقیح‌شده با قارچ Funneliformis mosseae در حضور باکتری بیشتر از تیمارهای دیگر بود (87/8 میکرومول بر گرم) و این تیمار در کاهش علائم تنش خشکی نسبت به تیمارهای دیگر مؤثرتر واقع شد. در شرایط بدون تنش، حضور باکتری Pseudomonas fluorescens به‌تنهایی موجب بهبود رشد نهال‌ها نشد؛ اما در تعامل با قارچ میکوریزی و همچنین در زمان کاهش رطوبت خاک اثرهای مثبت آن بر رشد نمایان شد. در این پژوهش مشاهده شد که نهال‌های میکوریزی و باکتریایی نسبت به نهال‌های شاهد از رشد بهتری برخوردار بودند و میکروارگانیسم‌ها اثری مشابه آبیاری بر برخی مشخصه‌های رویشی داشتند، اما به‌منظور تأیید نتایج حاضر، آزمایش‌های تکمیلی مشابه در نهالستان و رویشگاه طبیعی روی نهال بنه با اعمال سطوح آبیاری مختلف ضروری به نظر می‌رسد.

Keywords

• باکتری حل‌کنندة فسفات
• تنش خشکی
• قارچ میکوریز آربسکولار
• نهال بنه