Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Jun 2018)
ÇARLIK VE SOVYET DÖNEMLERİNDE KIRGIZİSTAN’DA HAYVANCILIK
Abstract
Çarlık döneminde bir yandan Rus göçmenlerin Kırgızistan’ayerleştirilmesine, diğer yandan bölgede uygulanan politik ve ekonomikuygulamalara dayanamayan Kırgızların komşu ülkelere göç etmesine bağlıolarak Kırgızistan’da nüfus dengeleri bozulmuştur. Göçmenlere özel topraktahsislerinin yapılması, vergi muafiyetleri ve teşvikler göçmenlerinzenginleşmesine, buna karşılık Kırgızların yoksullaşmasına yol açmıştır.Kırgızistan Çarlık Rusya’sının hammadde temin bölgesi olmuştur.Sovyet döneminde 1929 yılında uygulamaya konulan Birinci BeşYıllık Kalkınma Programı çerçevesinde, Sovyet merkezî bütçe destekleriyleKırgızistan’da bir yatırım süreci başlatılmıştır. Merkezî planlama ileKırgızistan hayvancılık bölgesi olarak seçilmiştir. Kırgızistan'da GSYİH’nın1930'lardan 1970'lere kadar artarak devam ettiği saptanmıştır. Ancak, tarımsalüretimde ziraî mücadele ilaçlarının ve gübrenin aşırı kullanımı ile hayvansayısındaki artışa bağlı olarak yayla ve meralara aşırı yüklenmeler doğalyapının bozulmasına yol açmıştır.Kolhoz ve sovhoz tarzı üretim modeli, geleneksel Kırgızhayvancılığını sonlandırmıştır. Sovyet öncesi zamanlarda çoğu kendi sürüleriile geleneksel hayvancılık yapan aileler profesyonel çoban statüsünde kolektifçiftliklerde çoban olarak istihdam edilmişlerdir.Sovyetler döneminde hayvan sayıları ve hayvansal ürün miktarlarıartmış, yüncü yapağıcı koyun ırkları ile Oluya-Ata ve Ala-Too gibi yerelırklara göre üstün verimli sığır ırkları geliştirilmiştir.
