شناسایی انگاره‌های ذهنی بهره برداران استان خراسان جنوبی در زمینه مدیریت پایدار منابع چاه آب کشاورزی

Abstract

افزایش کمبود آب کشاورزی نه‌تنها گسترش سطح آبیاری را محدود می‌کند بلکه مستقیماً تولیدات کشاورزی را کاهش می‌دهد و امنیت غذایی و درآمد روستاییان را تهدید می‌کند. تحقیق حاضر با هدف شناسایی و تحلیل انگاره‌های ذهنی بهره‌برداران خراسان جنوبی در زمینه مدیریت آب کشاورزی با استفاده از روش‌شناسی کیو انجام شده است. این پژوهش، ازنظر هدف کاربردی بوده و از نوع تحقیقات اکتشافی است و ازلحاظ روش گردآوری داده‌ها، کمی ‌- کیفی است. در پژوهش حاضر تعداد 21 بهره‌بردار با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده ذهنیت بهره‌برداران چاه آب در چهار گروه ذهنیت برابر‌نگر، تقدیر‌نگر، دانش‌نگر و مصرف‌نگر دسته‌بندی شدند که به ترتیب 7/22 درصد، 10/165 درصد، 35/14 درصد، و 13 درصد از واریانس کل را تبیین کردند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که توجه به مباحث مدیریت تعارض و فنون مذاکره و رسیدن به توافق جمعی در استفاده پایدار از آب کشاورزی مهم‌ترین عامل در راستای نیل به یک ذهنیت مشترک نسبت به مدیریت پایدار آب کشاورزی در بین بهره‌برداران چاه آب است. لذا پیشنهاد می‌شود دست‌اندرکاران مربوطه با در نظر داشتن این مهم زمینه برنامه‌ریزی و اجرایی شدن آن را فراهم آورند.

Keywords

• انگاره‌های ذهنی
• بهره‌بردار چاه آب
• خراسان جنوبی
• روش‌شناسی کیو
• مدیریت پایدار آب