مفهوم سرمایه علمی در میدان دانشگاهی: دیدگاه کنشگران دانشگاه شهید بهشتی

Abstract

در یک میدان علمی همچون دانشگاه، همواره تلاش برای کسب جایگاه، موقعیت، به رسمیت شناخته شدن، احترام و منزلت اجتماعی، اعتبار و پرستیژ، شهرت و نام و آوازه و برنده شدن ، میان عوامل و نیروهای مختلف وجود دارد؛ به طوری که حضور در میدان دانشگاهی می‌‌تواند منجر به انباشت سرمایه‌‌های مختلف شود. در این مقاله سعی شده با تکیه بر نظریه جامعه‌‌شناختی بوردیو، مفهوم سرمایه علمی از دیدگاه کنشگران دانشگاهی مورد بررسی قرار گیرد و به این سؤال اساسی پاسخ داده شود که کنشگران دانشگاهی چه تعریفی از سرمایه علمی دارند؟ از دیدگاه آنان سرمایه علمی در محیط دانشگاهی دارای چه ویژگی‌‌هایی است؟ و در نهایت پیامدهای سرمایه علمی از دیدگاه کنشگران دانشگاهی کدامند؟ بدین منظور، با به‌کارگیری روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، با 56 نفر از کنشگرانی که دارای تجربه زیسته در دانشگاه شهید بهشتی بوده و اطلاعات موثقی در خصوص موضوع پژوهش داشته‌‌اند مصاحبه شد؛ همچنین با توجه به کیفی بودن رویکرد این پژوهش، از روش ارزیابی لینکلن و گوبا برای سنجش دقت و اعتباریابی یافته‌‌های پژوهشی و از روش کدگذاری مجدد توسط پژوهشگر و پایایی بازآزمون با استفاده از فرمول کووال، برای سنجش پایایی مصاحبه‌‌ها استفاده‌شده است. در نهایت، بازبینی و بررسی مفاهیم و مقوله‌‌های استخراج‌شده توسط متخصصان و بازخورد مشارکت‌کنندگان از یکسو و ضریب پایایی 84 درصد از سوی دیگر، بیانگر مورد تأیید قرار گرفتن قابلیت اعتماد کدگذاری‌‌های انجام‌گرفته در خصوص مصاحبه‌‌های این پژوهش بوده است. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که طبق دیدگاه کنشگران دانشگاه شهید بهشتی، سرمایه‌‌های علمی یک میدان دانشگاهی در دو حالت ملموس و ناملموس قرار می‌‌گیرند و صلاحیت‌‌های علمی، نگرشی و اجتماعی از ویژگی‌‌های سرمایه‌‌های علمی، محسوب می‌‌شوند؛ همچنین، شکل‌‌گیری و شکوفایی سرمایه علمی در یک دانشگاه دارای پیامدهای فردی(منزلت اجتماعی و شغلی، ایجاد معرفت علمی و هویت‌‌یابی علمی) و پیامدهای سازمانی (افزایش اعتبار علمی، ارتقاء مرجعیت علمی، تحرک و پویایی علمی، توسعه اقتصادی و فرهنگی و پاسخگویی به ذی‌نفعان بیرونی و درونی) است.

Keywords

• میدان دانشگاهی
• سرمایه علمی
• کنشگران دانشگاهی
• دانشگاه شهید بهشتی