Pizhūhish/Nāmah-i Tafsīr va Zabān-i Qurān (Sep 2014)
تفسیر اجتماعی قرآن؛ چالش تعریف و ویژگیها
Abstract
تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با اینهمه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدیای در عنوان، تعریف و ویژگیها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهیها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی و حرکتی عناوین مختلفی هستند که برای آن به کاررفتهاند، درعین حال این عناوین در برخی از نگاشتههای جریان شناسانه، به عنوان جریانهای موازی قلمداد شدهاند. در مقام تعریف نیز معمولا تفسیر پژوهان توضیحاتی اجمالی در مورد آن ارائه دادهاند که عامترین آنها مناسب-ترین تعریف انتخاب شده است. در بحث از ویژگیهای تفسیر اجتماعی، محققان بیش از همه متاثر از دیدگاه ذهبی در این موضوع بودهاند. در تحقیق حاضر، با توجه به تعریف برگزیده از تفسیر اجتماعی کوشیدهایم ویژگیهای تفسیر اجتماعی را در دو محور پیراستن چهره اسلام از نقائص و اثبات توانمندی آن ساماندهی کنیم؛ همچنان که به مشکلاتی که در بررسی این ویژگیها مطرح است پرداختهایم و استفاده از ویژگیهای مکمل را پیشنهاد کردهایم. تفسیر اجتماعی از رویکردهای بسیار مهم تفسیری است که در دوره معاصر پدیدار گشته و بسیاری از اثار تفسیری مطرح، با این رویکرد نگاشته شده است. با اینهمه، بحث از تفسیر اجتماعی با چالشهای جدیای در عنوان، تعریف و ویژگیها روبروست. از این جریان تفسیری در هر یک از تفسیرپژوهیها با عنوانی متفاوت یاد شده است. تمدنی، اجتماعی، عقلانی، تربیتی و حرکتی عناوین مختلفی هستند که برای آن به کاررفتهاند، درعین حال این عناوین در برخی از نگاشتههای جریان شناسانه، به عنوان جریانهای موازی قلمداد شدهاند. در مقام تعریف نیز معمولا تفسیر پژوهان توضیحاتی اجمالی در مورد آن ارائه دادهاند که عامترین آنها مناسبترین تعریف انتخاب شده است. در بحث از ویژگیهای تفسیر اجتماعی، محققان بیش از همه متاثر از دیدگاه ذهبی در این موضوع بودهاند. در تحقیق حاضر، با توجه به تعریف برگزیده از تفسیر اجتماعی کوشیدهایم ویژگیهای تفسیر اجتماعی را در دو محور پیراستن چهره اسلام از نقائص و اثبات توانمندی آن ساماندهی کنیم؛ همچنان که به مشکلاتی که در بررسی این ویژگیها مطرح است پرداختهایم و استفاده از ویژگیهای مکمل را پیشنهاد کردهایم.