مروری بر هیدروژل‌های کلیک زیست‌پایه تهیه شده با واکنش‌های دیلز‌‌-‌آلدر

Abstract

هیدروژل‌ها به ­دلیل قابلیت زیاد جذب و نگه­داشت آب، کاربرد‌های گسترده‌ای را در زمینه‌های پزشکی، صنعتی و محیط ‌زیست نظیر مهندسی بافت، دارورسانی و جذب آلاینده‌های زیستی یافته ­اند. افزون بر مواد سنتزی، هیدروژل‌ها را می‌توان از مواد اولیه زیست­ پایه غیرسمی، زیست‌سازگار و زیست‌تخریب­ پذیر تهیه کرد. اخیراً از واکنش کلیک دیلز-آلدر به­ منظور تهیه هیدروژل‌های کلیک زیست ­پایه با خواص بهبودیافته بهره گرفته شده‌ است. در پی واکنش دیلز-آلدر یک حلقه شش‌تایی از طریق واکنش [4+2] بین یک دی‌ان غنی از الکترون و دی‌ان­ دوست با کمبود الکترون تشکیل می‌شود. برای انجام این واکنش، نه تنها نیازی به کاتالیزگر نیست، بلکه هیچ­گونه محصول جانبی نیز ایجاد نمی‌­شود. از ویژگی‌های مهم دیگر واکنش‌های دیلز-آلدر می‌توان به عدم حساسیت به انواع گروه‌های عاملی و برگشت‌پذیری گرمایی از طریق واکنش معکوس دیلز‌-‌آلدر اشاره کرد. از این رو، با استفاده از واکنش دیلز-آلدر، امکان ساخت هیدروژل‌های زیست­ پایه، زیست‌سازگار، پاسخگو به محرک، خود‌ترمیم و درجا تشکیل ­شونده در راستای کاربردهای گوناگون فراهم آمده است. در این مقاله، پس از مرور کوتاهی بر هیدروژل‌ها و واکنش­ های کلیک، مطالعات اخیر و اهداف آن­ها در زمینه تهیه انواع هیدروژل‌های زیست­ پایه با استفاده از واکنش­ های دیلز-آلدر تشریح شده است.

Keywords

• هیدروژل
• پلیمرهای زیست‌پایه
• شبکه‌ای‌شدن فیزیکی
• شبکه‌ای‌شدن شیمیایی
• واکنش دیلز- آلدر