Ehl-İ Haklar’da Yediler

Abstract

Ehl-i Hak inancı, 1216 yılında Irak/ Süleymaniye’ye bağlı Berzence köyünde doğan Sultan İshak tarafından kurulmuştur. Sultan İshak, Ehl-i Hak inancını İran/ Perdiver’e göç ettikten sonra yaymaya başlamıştır. Bu nedenle günümüzde Ehl-i Hakların büyük çoğunluğu İran’ın Batı bölgelerinde yaşamaktadır. Ehl-i Hak inancı, kuruluşu itibari ile kendisine bir topluluk oluşturmuştur. Bu topluluk etnik olarak Türkçe konuşanlar ve Goranice konuşanlardan meydana gelmektedir. Etnisiteye önem vermeyen Ehl-i Hak inancı, Şah İsmail ve Hacı Bektaş gibi Türk oldukları bilinen kişilere kutsallık vermektedir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Yediler, Ehl-i Hak inancı içerisinde yer alan kutsal bir gruptur. Yediler, Ehl-i Hak inancı ve topluluğundaki sosyal yapıların başında gelmektedir. Yediler, ilahi tecelliden veya mazhariyetten hemen önce görülen başlıca yedi kişidir. Bu nedenle her zuhur döneminde farklı isimler ile anılmışlardır. Bu kişilere Ehl-i Haklarca ‘Yaren’ tabiri de kullanılmaktadır. Ayrıca, Yediler, Farsça ‘Heften’ olarak da adlandırılmaktadır. Yedilerin, Ehl-i Hak değerler sistemi içerisinde topluluk ve inanç üzerine etkileri çalışmanın amacını meydana getirmektedir. Ayrıca Yedilerin toplumsal işlevlerinin tespiti de bu çalışma ile ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaçla İran’ın Tebriz, Tahran ve Kirmanşah şehirleri merkezli olarak 2017-2019 yılları arasında etnografik alan çalışması yapılmıştır. Alan çalışmasından elde edilen veriler, çalışma sırasında yapılan kütüphane çalışmasından ve alandan elde edilen birinci elden yazılı kaynaklardaki veriler çalışmaya kaynaklık etmiştir. Anahtar Kelimeler: Ehl-i Haklar, Yediler, İran Türkleri, Goraniler, Alevilik-Bektaşilik.