بررسی اثر تنش آخر فصل بر عملکرد و اجزای عملکرد ده رقم جو (Hordeum vulgare) در منطقه کرج

Abstract

جو یکی از گیاهان زراعی مهم در دنیا و خشکی یک مشکل جهانی است. امروزه استفاده از ارقام مناسب جو در شرایط تنش خشکی در افزایش عملکرد اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌منظور مطالعه اثر قطع آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد 10 رقم جو در شرایط مزرعه، آزمایشی در سال زراعی 90-1389 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. این آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی اجرا و کرت‌های اصلی شامل دو سطح آبیاری مطلوب (شاهد) و تنش خشکی و کرت‌های فرعی شامل 10 رقم جو بهنام‌های; والفجر، ریحان، کویر، زرجو، گوهرجو، کارون، دشت، ترکمن، نصرت و یوسف بودند. مطابق نتایج به‌دست‌آمده که تیمار تنش خشکی سبب کاهش معنی‌داری در عملکرد دانه، ماده خشک کل، وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، وزن دانه در هر سنبله، ارتفاع بوته و طول پدانکل شد. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری مطلوب مربوط به رقم کویر و نصرت به ترتیب با مقدارهای 7781.5 و 7414.8 کیلوگرم در هکتار بود و رقم گوهرجو در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش کمترین میزان عملکرد دانه را به ترتیب با مقادیر 2685.2 و 1962.8 کیلوگرم در هکتار تولید نمود؛ اما رقم کویر با میزان کاهش 46.36% عملکرد دانه از بیشترین حساسیت به تنش و رقم دشت با کاهش 2.34% عملکرد دانه از کمترین میزان حساسیت به تنش برخوردار بودند. عملکرد دانه با صفاتی چون وزن هزار دانه، تعداد سنبله در واحد سطح، شاخص برداشت، ارتفاع گیاه و طول پدانکل همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان داد. همچنین بالاترین همبستگی مربوط به عملکرد دانه با صفات شاخص برداشت (0.74 = r) و ماده خشک کل (0.67 = r) بود.

Keywords

• تنش خشکی
• ژنوتیپ
• عملکرد