اطلاعات جغرافیایی (Feb 2013)
تحلیل فضایی نظام سکونتگاه های روستایی بخش شرق و غرب شهرستان دهلران
Abstract
گروه‌های انسانی در گستره‌های مختلف جغرافیایی نسبت به سطح تکنیک و تمدن و میزان برخورداری از مواهب طبیعی، محیط را به نسبت‌های مختلفی تغییر داده و در نهایت استیلا و تفوق آنها بر محیط منجر به ایجاد مناظر آمایش یافته گردیده است. سکونتگاه‌ها در چهار چوب روابط متقابل انسان و محیط و برحسب شرایط محیط طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی سیاسی – اداری و تاریخی سازمان می‌یابند. هدف از این پژوهش تحلیل نظام سکونتگاهی روستاهای بخش شرق و غرب شهرستان دهلران و روابط متقابل مرکز ناحیه و روستاهای پیرامون است. بر این اساس، از طریق داده‌های طبیعی، اقتصادی و انسانی، روستاهای شرق و غرب و روابطی که با شهر دهلران بعنوان مرکز ناحیه دارند، مورد پژوهش قرار می‌گیرد، چرا که بر اثر همین همبستگی و پیوندهای جغرافیایی میان شهر و ناحیه، انجام هر اقدام عمرانی در شهر، تأثیراتی را روی ناحیه می گذارد و بر عکس تکامل اقتصادی و اجتمایی ناحیه را نیز در سیمای جغرافیایی شهر بازتابی است که این پیوند و ارتباطات را به گونه‌های مختلف می‌توان مورد ارزیابی قرار دارد. تبیین علمی توزیع فضایی، اندازه و پراکندگی سکونتگاه‌های روستایی شهرستان در شرایط موجود و وضعیت آن در گذشته و آینده صورت گرفته، از این رو حائز اهمیت است که شناخت دقیق و اصولی پراکندگی جغرافیایی سکونتگاه‌ها وعوامل مؤثر در تثبیت جمعیت یا مهاجرت آنها را در یک دوره 10 ساله نشان می دهد . شهرستان دهلران بعنوان یکی از فضاهای روستایی مهاجر فرصت کشور با مسائل و مشکلاتی در رابطه با کوچک شدن سکونتگاه‌ها در روستاهای بخش غربی، تخلیه آبادی‌ها و کاهش جمعیت روستایی روبرو است حال آنکه سکونتگاه‌های روستایی به لحاظ جمعیت و اندازه در بخش شرقی شهرستان رشد نموده و با روستاهای تثبیت شده و تولیدی مواجه است. این پژوهش به عنوان گامی در تقویت روابط شهر و روستا با تکیه برمبانی رویکرد مطالعات ناحیه‌ای انجام شده است تا بتواند عوامل ایجاد ناپایداری سکونتگاه‌ها، در دو بخش شرق و غرب شهرستان دهلران را شناخته و رابطه استراتژیک، آنها را با توجه به گرایشات جهانی به مدیریت پویای ناحیه‌ای درکشورهای توسعه یافته بهتر درک کند.
