Acta Baltico-Slavica (Dec 2017)
From individual to collective identity: the case of autobiographical accounts from the Ukrainian‑Russian and Ukrainian-Romanian borderlands
Abstract
From individual to collective identity: the case of autobiographical accounts from the Ukrainian‑Russian and Ukrainian-Romanian borderlands The article presents the problem of cultural memory of Poles from two different regions of Ukraine, the south-east of the country and Carpathian Bukovina. It examines the following five main topic areas: the Second World War, life after the war (including the problem of the Russians), the issue of the Roman Catholic religion, the language question, and the problem of declaration of Polishness today. The accounts of the everyday life of Poles in the Ukrainian-Russian and Ukrainian-Romanian borderlands show important differences concerning their experience of war. In Bukovina, which used to be part of Romania, Poles display a much more consolidated sense of national identity. Despite the restrictions imposed by Soviet authorities, they gathered around the Roman Catholic Church as well as the institution of family, and taught the Polish language in private homes. This explains a continuity of their traditions, language, culture, and memory. On the other hand, throughout the Soviet period the Poles in Eastern Ukraine were cut off from contacts with Poland, the Roman Catholic Church and Polish organisations. Geographically dispersed and living in fear in their social environment, Polish families experienced a loss of their loved ones and faced severe punishment for declaring identity other than ‘Soviet’. Another factor at play was a relatively high rate of mixed marriages. The memory of contact with the Soviets is similar in both borderlands. The conduct of the new authorities was the same everywhere, and the examples quoted in the article represent a broader issue which would merit a separate study. Od tożsamości indywidualnej do tożsamości zbiorowej. Na przykładzie narracji z pogranicza ukraińsko-rosyjskiego i ukraińsko-rumuńskiego W artykule przedstawiono problem tożsamości kulturowej Polaków z dwóch różnych obszarów Ukrainy: Ukrainy południowo-wschodniej oraz Bukowiny Karpackiej. Omówieniu podlega pięć kręgów tematycznych: II wojna światowa, życie po II wojnie światowej i problem Rosjan, kwestia religii katolickiej, zagadnienie języka oraz problem współczesnej deklaracji polskości. W narracjach na temat codzienności u Polaków na pograniczu ukraińsko-rosyjskim i ukraińsko-rumuńskim pojawiają się istotne różnice. Polegają one między innymi na tym, że w innej sytuacji znajdowali się podczas II wojny światowej Polacy w Doniecku, a w innej Polacy na Bukowinie, będącej częścią państwa rumuńskiego. Ponadto stopień poczucia tożsamości narodowej u Polaków na Bukowinie jest znacznie wyższy. Pomimo zakazów ze strony władz sowieckich, Polacy skupiali się wokół Kościoła i rodziny, w domach prywatnych uczono języka polskiego. Na Bukowinie istnieje zatem ciągłość tradycji, języka, kultury i pamięci. Polacy na Ukrainie Wschodniej przeżyli okres władzy sowieckiej w oddaleniu od Polski, od Kościoła katolickiego i od polskich organizacji. Żyli w dużym rozproszeniu, obawiając się społeczności, wśród której mieszkali. Rodziny przeżywały utratę bliskich, za przyznawanie się do narodowości innej niż „sowiecka” groziły srogie kary dla całej rodziny. Wchodzili też w związki małżeńskie z osobami niepolskiego pochodzenia. Pamięć o styczności z władzą sowiecką jest podobna na obu pograniczach, a przytoczone przykłady stanowią szerszy problem, któremu warto by poświęcić osobne opracowanie.
Keywords
