Düşük Doz Gama (60Co) Işını Uygulamalarının Kısıtlı Sulama Koşullarında Taze Fasulyenin Erken Fide Gelişimine Etkilerinin Belirlenmesi

Abstract

Kuraklık stresi, pek çok kültür bitkisinde olduğu gibi taze fasulye üretimini de sınırlayan başlıca faktörlerden biridir. Son zamanlarda düşük dozda gama ışını uygulamalarının bitki gelişiminin kritik aşamalarında kuraklığın oluşturduğu olumsuz etkinin elemine edilmesinde yardımcı olduğu bazı araştırmacılar tarafından bildirilmiştir. Fakat bu konuda yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmada farklı gama ışın dozları (0, 25, 50 ve 100 Gy) uygulanan Gina ve Romano taze fasulye çeşitlerinde kısıtlı sulamanın etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Fideler iklim odası koşullarında 23 ± 2°C sıcaklık ve 16:8 ışık:karanlık periyodunda tam sulama [%100 (I1)] ve kısıtlı sulama [%50 (I2)] olacak şekilde iki farklı sulama seviyesinde yetiştirilmişlerdir. Çalışma sonunda gama ışını dozları ile kısıtlı sulamanın sürgün ve kök boyu, yaprak sayısı, sürgün ve kök yaş-kuru ağırlıkları, kök-sürgün oranı gibi fide gelişim parametrelerinin yanı sıra yaprak oransal su içeriği, fotosentetik pigment içeriği, lipid peroksidasyonu ve sürgün besin elementi içeriklerine etkisi araştırılmıştır. Çalışmada düşük doz gama uygulamasının kısıtlı sulama koşullarında çeşitlere göre farklı sonuçlar verdiği görülmüştür. Gama ışın dozları %50 sulamada Gina çeşidinde kök boyunda önemli bir etki yaratırken, Romano çeşidinde 50 ve 100 Gy dozlarının sürgün boyu ile yaş ve kuru ağırlıklarda önemli bir artış sağlamıştır. MDA içeriği her iki çeşitte de su stresinde 50 ve 100 Gy gama ışını ile birlikte önemli miktarda azalmıştır. Düşük doz gama ışını uygulamasının özellikle Romano çeşidinde daha etkili olduğu ve genel olarak 50 ve 100 Gy gama ışın dozlarının kısıtlı sulamada uygulanabilir dozlar olduğu belirlenmiştir.

Keywords

• bean
• early seedling growth
• gama ray
• phaseolus vulgaris
• water deficit